Badania czynników szkodliwych dla zdrowia i uciążliwych w środowisku pracy nazywane powszechnie po prostu badaniami środowiska pracy.

Jest to bardzo szeroka działka badawcza, obejmująca wiele różnych czynników, takich jak np.

– pobieranie i oznaczanie czynników chemicznych i pyłowych w powietrzu

– hałas słyszalny i ultradźwiękowy

– drgania o ogólnym działaniu na organizm człowieka oraz drgania działające na organizm człowieka przez kończyny górne

– pole elektromagnetyczne

– promieniowanie optyczne

– mikroklimat umiarkowany, gorący i zimny

– oświetlenie elektryczne i awaryjne

– wydatek energetyczny

– skuteczność wentylacji

Badania czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy realizowane są w obszarze regulowanym prawnie na potrzeby dokumentów wykonawczych do Ustawy Kodeks Pracy z dnia 26 czerwca 1974 roku (tj. Dz. U. z 2022 r., poz. 1510). Dokumenty wykonawcze to przede wszystkim Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 roku w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. z 2011 r. nr 33, poz. 166 z późń. zm.), a także Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 czerwca 2018 roku w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. z 2018 r, poz. 1286 z późń. zm.).

Są to rozporządzenia ogólne, natomiast nie można zapominać o szeregu rozporządzeń dodatkowych, regulujących w szczegółach niektóre aspekty związane z czynnikami szkodliwymi dla zdrowia. Są to rozporządzenia dedykowane niektórym grupom zawodowym (młodocianym oraz kobietom w ciąży) lub rozporządzenia bardziej szczegółowo rozwijające zagadnienia związane np. z niektórymi czynnikami szkodliwymi, np. hałasem lub drganiami mechanicznymi.

Tak szeroki zakres badań/pomiarów/pobierania próbek wymaga znajomości wielu dodatkowych przepisów prawnych, szeregu różnych metodyk badawczych, opanowania obsługi wyposażenia pomiarowego i badawczego oraz wymusza ciągłe dokształcanie się z wielu dziedzin i obszarów wiedzy.

Badania w środowisku pracy w ciągu ostatnich kilku lat podlegają nieustannym zmianom.

Zmiany te dotyczą przede wszystkim:

– publikacji kolejnych zmian rozporządzenia w sprawie NDS i NDN

– publikacji kolejnych metod badawczych i metod związanych: głównie polskich norm.

Zmiany Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 czerwca 2018 roku w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy wymuszają na laboratoriach dostosowywanie się do zmian i nowości, np. do niższych wartości NDS dla wielu czynników chemicznych lub nowo opisanych wartości dopuszczalnych dla wskaźnika WBGT przy pomiarach mikroklimatu gorącego.

Największa, ale i najbardziej wyczekiwana zmiana dotyczyła publikacji nowych norm do pobierania i oznaczania frakcji aerozoli.

Temat opracowania tych norm toczył się od wielu lat, pierwsze prace rozpoczęły się w 2018 roku. Sumarycznie w 2022 roku normy zostały opublikowane i zaraz po publikacji opracowane zostały poprawki do norm. Opublikowane normy nie wniosły wprawdzie rewolucji w pobieraniu i oznaczaniu próbek, ale znormalizowały sposób postępowania w tym zakresie i jak to zwykle bywa przyniosły nowe pytania i nowe zagadnienia. Aspekty związane z nowymi normami omawiane są na kolejnych szkoleniach online.

W 2022 r. opublikowana została także nowa norma dotycząca oświetlenia elektrycznego, a mianowicie PN-EN 12464-1:2022-01 „Światło i oświetlenie. Oświetlenie miejsc pracy. Część 1: Miejsca pracy we wnętrzach”.

I znów w normie pojawiły się pewne nowe elementy, które wymagają wdrożenia w Laboratorium i mniejsze lub większe zmiany w podejściu do wykonywania pomiarów w warunkach terenowych. W szczegółach dotyczących zmian i w ramach porównania norm wycofanych i nowo opublikowanych oraz w szerszym zakresie pomiarów oświetlenia elektrycznego organizowane są dodatkowe szkolenia.

Nowe wydanie normy PN-EN ISO 8996-2022-06 „Ergonomia środowiska termicznego. Wyznaczanie tempa metabolizmu”.

Temat, który również podlegał zmianom jest kwestia pomiarów wydatku energetycznego i szacowania tempa metabolizmu. W 2022 roku opublikowane zostało nowe wydanie normy PN-EN ISO 8996-2022-06 „Ergonomia środowiska termicznego. Wyznaczanie tempa metabolizmu”. Jest to bardzo przydatna norma w ramach wykonywania pomiarów parametrów mikroklimatu na stanowiskach pracy. Wskazuje jakie metody szacowania/pomiary tempa metabolizmu są możliwe do przeprowadzenia w zakresie ergonomii środowiska termicznego. Norma wskazuje i określa 4 poziomy metod, o zwiększającej się dokładności.

Zmienia się także i nieustannie rozwija podejście do technicznych aspektów wykonywania niektórych badań i pomiarów. Normy i metodyki badawcze są nieustannie czytane, przeglądane i w myśl zasady „Im głębiej w las, tym więcej drzew”, pojawia się wiele nowych pytań i wątpliwości. Nawet do tych metod badawczych, które realizowane są przez Laboratoria nawet od wielu lat.

Z tego względu organizowane są szkolenia doskonalące lub podsumowujące z różnych dziedzin, tak, aby na bieżąco reagować na zmiany i umożliwić nieustanne doskonalenie Laboratoriów.